پایگاه تحلیلی الوقت - دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا روز شنبه با تهدید کشورهای عضو گروه بریکس، ادعا کرده است که اعضای گروه بریکس در صورت تلاش برای کنار گذاشتن دلار در معاملات تجاری خود، با تعرفه 100 درصدی در تجارت با آمریکا مواجه خواهند شد. ترامپ در شبکه‌های مجازی با اشاره به اعضای گروه بریکس اعلام کرد: «این ایده که کشورهای بریکس در حال تلاش برای دور شدن از دلار هستند و ما فقط تماشا کنیم، به پایان رسیده است.»
رئیس جمهور جنجالی آمریکا همچنین تهدید کرده که اگر کشورهای بریکس یک ارز جدید ایجاد کنند و یا ارز دیگری را جایگزین دلار آمریکا کنند، باید انتظار داشته باشند که از اقتصاد آمریکا خداحافظی کنند.
مقامات کشورهای بریکس در سال های اخیر از جمله در اجلاس سران بریکس در سال 2024 در ماه گذشته درباره دور شدن از دلار آمریکا گفتگو کرده بودند. موضوع کنار گذاشتن دلار بویژه در سال 2022 و زمانی که آمریکا تحریم های اقتصادی گسترده ای را علیه روسیه به دلیل جنگ در اوکراین اعمال کرد، قوت گرفت.
جنگ اقتصادی آمریکا با نیمی از جهان
این هشدار ترامپ در حالی بیان می‌شود که او پس از اعلام برنامه‌هایش برای اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر مکزیک و کانادا و ۱۰ درصد تعرفه اضافی بر چین، از تغییرات اقتصادی گسترده در کشورش خبر داده است.
با تهدید اعضای بریکس توسط ترامپ در کنار تهدید کانادا، چین و مکزیک به نظر می‌رسد که آمریکای دوران ترامپ در عمل با نیمی از اقتصاد جهان در حال ستیز خواهد بود. در این صورت این جای سوال است که آیا واشنگتن قادر خواهد بود در ستیز اقتصادی با نیمی از جهان به اهداف خود دست یابد؟
حتی خود گروه بریکس (BRICS ترکیب حرف اول اسم لاتین کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) با پنج عضو اصلی و افزوده شدن چهار عضو جدید شامل مصر، اتیوپی، ایران و امارات متحده عربی اکنون تقریباً نیمی از جمعیت جهان و تقریباً یک چهارم اقتصاد آن را تشکیل می دهد. در این صورت با افزوده شدن کانادا و مکزیک به جمع کشورهای تهدید شده، آمریکا در حال تقابل اقتصادی با بیش از نیمی از جمعیت جهان است.
چرایی گرایش به دلارزدایی
کارشناسان تجارت بین‌الملل هشدار می‌دهند که هر گونه اقدام تعرفه‌ای از سوی ایالات متحده «در نهایت بیشترین آسیب را به آمریکا خواهد زد». به گفته آنها، پس از اینکه آمریکا ایران و روسیه را از انجمن ارتباطات مالی بین بانکی جهانی موسوم به سوئیفت حذف کرد، اکنون برخی کشورها با تجربه اقدام آمریکا علیه روسیه و ایران به دنبال «مکانیسم‌های» دیگری هستند که از تصمیمات سیاسی مصون باشد.
از سوی دیگر تهدید ترامپ ممکن است تنش‌های ژئوپلیتیکی را تشدید کند، اما بعید است که کشورهای بریکس را از دنبال کردن جایگزینی دلار آمریکا با ارز دیگری منصرف کند.
در واقع این اقدامات خود آمریکاست که بسیاری از کشورها را به دنبال جایگزینی برای دلار واداشته است. ایالات متحده سابقه اعمال نفوذ بر سیستم های مالی جهانی، مانند شبکه سوئیفت، برای اعمال تحریم های یکجانبه را دارد و با مسدود کردن دسترسی کشورهایی مانند روسیه و ایران به سوئیفت، عملا زیرساخت های مالی جهانی را دستکاری کرده و سایر کشورها را مجبور به پذیرش شرایط مورد نظر خود کرده است. از این رو اکنون سایر کشورها بدنبال روش‌هایی برای دور زدن فشارهای آمریکا هستند.
نتیجه معکوس
«آجی سریواستاوا»، کارشناس تجاری و رئیس اتاق فکر تحقیقات تجارت جهانی به ایندیانا اکسپرس گفته است که مکانیسم‌های جایگزین کردن دلار در تجارت جهانی همچنان از طرف کشورهایی دنبال می‌شود، حتی اگر آمریکا تهدیدات سختی را متوجه آنان سازد. سریواستاوا گفت که اعمال تعرفه 100 درصدی بر کشورهای بریکس می تواند از نظر اقتصادی نتیجه معکوس علیه اقتصاد آمریکا داشته باشد و واردات به آمریکا به سادگی به کشورهای ثالث منتقل شود و سپس به آمریکا وارد شود. این وضعیت به طور بالقوه هزینه های مصرف کنندگان آمریکایی را بدون افزایش مشاغل تولیدی افزایش خواهد داد. این کارشناس اقتصادی معتقد است که در حال حاضر آمریکا به دلیل هزینه های بالای تولید، قدرت رقابتی خود در تولید کالاهای پرکاربرد جهانی را از دست داده است و تعرفه های بیشتر همچنان قدرت رقابت آمریکا در اقتصاد جهانی را کمتر نیز خواهد کرد.
سهم دلار در تجارت جهانی
پیشتر روزنامه آمریکایی واشنگتن تایمز با هشدار نسبت به تبعات سیاست تحریم آمریکا بر جایگاه دلار در اقتصاد جهانی نوشته بود که سهم دلار از ذخایر جهانی ارز از ۷۳ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۴۷ درصد در سال ۲۰۲۲ رسیده است. «جانت یلن» وزیر خزانه‌داری آمریکا هم سال گذشته هشدار داده بود که دور شدن کشورها از دلار یک امر طبیعی است. بنابراین انتظار می‌رود ارزش دلار به عنوان یک سرمایه ذخیره در جهان رو به کاهش باشد.
